Otomatik şanzıman nasıl çalışır?

Otomatik şanzımana sahip bir araç kullandıysanız manuel’le olan farklılıklarını görmüş olmalısınız. Peki otomatik şanzıman nasıl çalışır? Aslında iki büyük farklılıktan söz etmek mümkündür. Birincisi otomatik araçlarda debriyaj pedalının olmayışı ve ikincisi otomatik araçlarda vites değiştirmenin elle yapılmamasıdır.

Bu yazımızda sunduğu konfor ve son yıllardaki ileri teknoloji otomatik şanzımanlar ile sağlanan düşük yakıt tüketimi sayesinde günlük hayatımızda yaygınlaşan otomatik şanzımanları daha yakından inceleyeceğiz.

MANUEL – OTOMATİK ŞANZIMAN

İster otomatik ister manuel olsun şanzımanların temel görevi motorun sağladığı gücü farklı boyuttaki dişliler aracılığıyla araca hareket gücü sağlayacak şekle dönüştürmek ve hızlanmasını sağlamaktadır.

Şanzımanlar olmadan araçlar sadece tekbir vites oranı ile sınırlı kalmak zorunda kalacaktır. Örneğin 80 km hıza ulaşmak için 4. Vites dişlisine ihtiyaç duyulacak iken tek bir vites dişlisi ile 80 km hıza ulaşma neredeyse imkansız hale gelecekti. Bunu sağlamaya çalışırken aracınızın motoru çok yüksek devirlere ulaşacak, gürültü ve yakıt tüketimi de artacaktı. Bu da araçların sürüş konforunu, yakıt tüketimini, hızını ve motor dayanıklılığını olumsuz etkileyecektir.

Manuel Şanzıman Çalışmasını Anlatan Video

http://www.youtube.com/watch?v=QPaUJfA1KsY&list=TLhcWLSLMb-jvKqQgU-7i2Kl88-LYtki9D

 

OTOMATİK ŞANZIMAN TİPLERİ

 

1. Tam Otomatik Tork Konvektörlü Araçlar

Otomatik vitesli araçlardan ilk nesil olarak bahsedebileceğimiz tork konvektörlü araçlarda şanzımanda, motor ile bağlantıyı kesecek bir debriyaj kavraması bulunmadığından tork konverteri kullanılır. Türbin, stator, pompa ve şanzıman sıvısı kısımlarından oluşan tork konverteri, iki pervaneye benzer dairesel kapaklar ve onların ortasında stator denilen küçük bir pervane ile konumlandırılmıştır. Dairesel kapaklar içerisine doldurulmuş şanzıman sıvısı hareket halinde iken şanzıman dişlilerine bağlı olan türbine çarpar. Bu sayede güç şanzıman dişlilerine tork olarak iletilmiş olur.

Otomatik şanzımanlı araçta şanzımanın uzun ömürlü olması için öneriler:

• Gaz pedalına basılıyken vites kolu P (park) ve N (boş) konumundan başka bir konuma getirilmemelidir.
• Araç hareket halindeyken P konumuna alınmamalıdır. Araç tam durduğunda P konumuna alınmalıdır.
• Geri vites (R) konumuna geçmeden önce aracın tamamen durması beklenmelidir.
• Yokuş aşağı inişlerde araç kesinlikle boşa yani N konumunda bırakılmamalıdır.
• Otomatik şanzımanlı araçlarda, vurdurmak olarak bilinen uygulama yapılmamalıdır.
• Otomatik şanzıman yağ değişimi zamanlarına mutlaka uyulmalıdır. Bakımları tam ve ehil kişiler tarafından yapılmalıdır.
• L konumundaki sürüşlerde 50 Km’nin üstündeki hızlara çıkılmamalıdır.

 

1. Yarı-otomatik Araçlar

Yarı otomatik şanzıman aslında klasik manuel şanzımanlarla aynı prensiple çalışmaktadır. Yani manuel şanzımanlı bir otomobilde sizin yaptığınız debriyaja basma ve vites değiştirme işlemi, yarı otomatik şanzımanlarda robotize edilmiştir ve bu işlem elektronik olarak gerçekleşir. Sistem, vites değişikliği gerektiğinde elektronik olarak debriyaja basar, yeni dişliye geçer ve tekrar kavrama sağlar. Bu nedenle bu şanzıman türünde vites geçişleri yavaş ve sarsıntılıdır.

Bazı markalarda farklı isimler altında yer almasına rağmen temel prensipleri aynı olan yarı-otomatik şanzımanların marka boyutundaki farklı isimleri aşağıdadır.

Opel: Easytronic

Toyota: Multimode

Peugeot: Auto6R

Ford: Powershift

Renault: BVR

Fiat: Speedgear

Hyundai: Shiftronic

Honda: İshift

Land Rover: CommandShift

Chrysler – Jeep – Dodge: AutoStick

Peugeot: 2Tronic

BMW: Steptronic

Volvo: Geartronic

Mazda: ActiveMatic

Mercedes-Benz: TouchShift

Smart: Softip

Chevrolet: TAPshift

Bu şanzımanların en büyük avantajı manuelin ekonomisini yakalamış olmalarıdır. Bakım masrafları düşüktür ancak arıza oranları tork konvektörlü araçlara göre daha yüksektir.